Motief 261, april 2022

De levenssfeer van de aarde dienen

Het verwondert mij elke lente weer hoe heesters en bomen uitlopen. De één eerst met tere bloempjes, de ander met frisgroene blaadjes. Hoe zangvogels uit Afrika terugkeren en de atmosfeer vullen met hun zang. Hoe kleine zoogdieren uit hun holletjes kruipen, op zoek naar wat te eten tussen de dorre bladeren van de afgelopen herfst. Hoe insecten hun schuilplaats verlaten en in de warmte van de zon de eerste bloemetjes bezoeken.

Dit is een wonderbaarlijk samenspel van leven dat telkens weer metamorfoseert in nieuwe verschijningsvormen van een veel groter, met wijsheid doortrokken geheel. Uit dezelfde bron tappen wij als wij ons kunstzinnig uiten; als we de metamorfose van de vormen als innerlijk beeld vatten en die omvormen tot een beeld in de fysieke werkelijkheid.

Wij maken als mensen ook deel uit van het samenspel van levende organismen op aarde. Met ons door techniek gedreven handelen hebben wij een immense invloed op het evenwicht dat zich in de natuur voordoet. Waar eerst door de Goden met wijsheid de schepping werd verzorgd, is het nu aan de mens om met verantwoordelijkheid een steeds groter deel van die verzorging op zich te nemen. Het besef van deze verantwoordelijkheid spoort ons aan tot handelen.

Wij kunnen de techniek inzetten om de gevolgen van de verwoestingen, die door ons technisch handelen zijn ontstaan, te pareren. Volgens mij schieten we daar niets mee op en dienen we daarmee zeker niet de levenssfeer van de aarde. Ook als we cultuurland weer “aan de natuur teruggeven”, om daarmee het oude evenwicht vanzelf terug te laten komen, is het resultaat niet de edele natuur waar we op hoopten, maar eerder een verlaten, verwaarloosd stukje aarde.

Het zou toch mooi zijn als we zo in het leven staan dat ons werken moeder aarde weer goed doet. Ik denk dat we dan als kunstenaar aan de slag moeten. Dat we, met een grote ontvankelijkheid voor de wijsheid die in de levensprocessen verborgen zit, onze leefomgeving omvormen. We kunnen net als een BD-boer zo met de grond, de plant en het dier werken dat we een grotere waarde creëren dan louter de natuurwaarde. Op dezelfde manier kunnen we aan onze stedelijke omgeving werken. Ja, zelfs onze sociaal-economische omgeving zou weer levenskrachtig en menswaardig kunnen worden als we ook daar als kunstenaars aan de slag gaan. Hiermee kunnen we morgen al aan het werk.

Reinoud van Bemmelen