Presentatie Esoterische Cyclus

07 april, 2023

Een historische gebeurtenis: anders kun je het niet noemen. Dat is het verschijnen van de boekuitgave van de Esoterische Cyclus. Op zaterdag 11 februari werd deze uitgave ten doop gehouden in Zeist, voor een publiek van ongeveer 250 personen. Drijvende kracht erachter bleek Pim Blomaard te zijn geweest, die een uitvoerige en uitmuntende inleiding voor het boek schreef. Alle esoterische voordrachten die Steiner 99 jaar geleden in het kader van de Esoterische Cyclus hield, meer dan dertig in getal, zijn erin opgenomen.

Tekst: Michel Gastkemper
Beeld: Joëlle Rutgers

Het boek is een enorme stap, want de Esoterische Cyclus is oorspronkelijk alleen bedoeld voor leden van de Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschap. Die leden kregen niets hiervan op schrift, alles werd alleen mondeling overgedragen, met uitzondering van de meditatieve teksten die men zelf van het bord moest overschrijven. Het was al een enorme schok toen in 1992 in het Duits voor het eerst de Esoterische Cyclus officieel in druk verscheen. De aanleiding was het verlopen van het auteursrecht van Steiner op zijn teksten zeventig jaar na zijn dood. Dan kun je beter zelf voor een volledige en gezaghebbende uitgave zorgen, voordat anderen ermee aan de haal gaan.

Vertaler Roel Munniks vertelde hoe hij in 1992 gevraagd werd als klassenlezer (zo heette dat toen nog) in Eindhoven en daarvoor de teksten in handen kreeg. Hij durfde het boek nauwelijks open te slaan, zo groot voelde de kloof tussen wat hij jarenlang alleen horend had meegemaakt en wat er nu op schrift voor hem lag. In zijn eerste reeks van negentien maandelijkse bijeenkomsten in twee jaar tijd las hij de Duitse tekst voor. De volgende reeks wilde hij liever in het Nederlands houden. En zo begon zijn vertaalwerk, dat voor hem bestond in het gezamenlijk met de leden werken aan de tekst van de Esoterische Cyclus.

Roel vertelde ook over de vertaalkeuzes die hij had gemaakt, waarbij hij steeds zocht naar authentiek Nederlands. Klassenuur (Klassenstunde) bijvoorbeeld is geen echt Nederlands; hij koos daarvoor esoterische voordracht. Mantram werd mantra (meervoud: mantra’s) en Tafel werd (school)bord. Je moet dus op zoek gaan wat er eigenlijk wordt bedoeld. En dat geldt ook voor geestelijke processen en gebeurtenissen die Steiner beschrijft; vind daarvoor dan de adequate Nederlandse woorden. Dat is een heel avontuur, waarbij veel mensen behulpzaam zijn geweest.

Marieke Krans is pas kort, een paar jaar, lector in de Hogeschool (lector is net zomin als klassenlezer een gelukkig Nederlands woord; ik begreep dat tegenwoordig ook bemiddelaar wordt gebruikt). Waar kon zij bij zichzelf de innerlijke ruimte vinden voor de Esoterische Cyclus, waar vandaan zij het bemiddelingsproces naar de Hogeschoolleden op gang kon brengen? Myrtle Esajas komt uit Suriname waar het beleven van geestelijke wezens in de omgeving altijd aanwezig is. In Nederland studerend raakte die omgeving bij haar uit zicht. Het verlangen ernaar bleef en zij vond die terug in de Esoterische Cyclus, maar dan op een nieuw niveau.

Frank Oele en Elisabeth Appenrodt uit Den Haag haalden de euritmievormen naar voren die Werner Barfod van de mantra’s had gemaakt. Moedig, want slechts in haar eentje, liet Elisabeth enkele stille vormen zien, waar de kwaliteit van de Esoterische Cyclus doorheen speelde.

Constanza Kaliks van het bestuur aan het Goetheanum in Zwitserland benadrukte zowel in het Duits als Engels (ze is afkomstig uit Brazilië en is ook het Portugees, Spaans en Frans machtig, maar dat was nu niet nodig) dat dertig jaar na de eerste uitgave de Esoterische Cyclus blijkbaar op meer plaatsen op aarde aan het landen is. Twee jaar geleden verscheen er al een Duits-Engelse versie voor de Engelstalige wereld. Nederland is het tweede niet-Duitstalige land en mogelijk volgen er nu ook snel nieuwe vertalingen in andere landen. Zij begroette deze ontwikkeling, omdat het een stevige basis kan bieden voor de vakontwikkeling op de diverse gebieden: de vruchten van de antroposofie in de samenleving.

De Esoterische Cyclus is uitgegeven in samenwerking met SteinerVertalingen en te bestellen via www.steinervertalingen.nl, prijs € 75, 792 blz.

Dit verslag verscheen in Motief 271 van april 2023