Schrijven over antroposofie

28 maart, 2025

Gezichtspunten

In de jaren tachtig concludeerde Jan Saal in gesprek met antro­posofisch arts Jaap van de Weg dat patiënten niet alleen behoef­te hadden aan therapie en genezing, maar ook aan informatie die op hun problemen betrekking had. Daarop startten ze samen de brochure-reeks Gezichtspunten. In de loop van de jaren zijn daarin meer dan tachtig afleveringen verschenen. Hieronder een greep uit de inhoud.

Tekst: Luc Ambagts, Jan Saal

Nr 1 – Antroposofische geneeskunst

Antroposofische artsen hebben allen een gangbare artsenop­leiding gevolgd, waarna zij hun kennis verruimd hebben met benaderingen vanuit de antroposofie. […] in de huidige tijd kan men meesterlijk het lichaam van de mens behandelen door middel van bijvoorbeeld medicamenten, apparaten en ope­raties. Hiermee houdt het overgrote deel van alle artsen zich bezig. Wanneer een patiënt daarnaast nog psychische of soci­ale hulp nodig heeft, wordt hij naar andere hulpverleners ver­wezen, zoals de psycholoog of de maatschappelijk werker. En tenslotte is er voor die patiënten die aan religieuze, geestelijke begeleiding behoefte hebben de pastorale werker.

Drie hoofd­groepen van hulpverleners, die zich respectievelijk met de lichamelijke, psychische en geestelijke problemen van de zieke mens bezighouden, werkend op totaal verschillende terreinen en vanuit geheel verschillende gezichtspunten. De volgende vragen dringen zich op: is er een mens- en wereldbeschouwing mogelijk die kan leiden tot een geneeskunde die deze drie ver­schillende aspecten van de mens tot hun recht laat komen en in hun innerlijke samenhang kan doorzien? Is ziekte slechts een onnodige storing in het welbevinden van de mens, een aantas­ting van zijn ‘recht’ op gezondheid?

Of zou iedere ziekte, hoe gering ook, het gevolg kunnen zijn van het feit dat de mens een zelfbewust, zich ontwikkelend wezen is en zou die ziekte misschien zelfs een positieve rol in zijn leven kunnen spelen? Een mensbeschouwing die op deze vragen antwoord kan geven, moet het totale wezen van de mens naar lichaam, ziel en geest omvatten en het mogelijk maken dat men hun onderlinge rela­ties en die met de omgevende wereld in de meest wijde zin kan gaan doorzien. De antroposofie biedt zo’n omvattende mens- en wereldbeschouwing.

Nico Francken

Nr 63 – De andere kant van euthanasie

Er is lichamelijk lijden, lijden in de ziel, maar ook geestelijk lijden. Je kunt ze niet los van elkaar zien, maar wel onderscheiden. De arts kan lichamelijke pijn en lijden met medicatie verminderen. Vaak is informatie over de mogelijkheden om het lichamelijke lijden te verlichten al een grote hulp om vertrouwen te krijgen. Zeker weten dat de medicatie tegen een insult of tegen benauwdheid boven je bed hangt, zodat die zo nodig direct kan worden ingezet – dat helpt tegen de angst en vermindert het lijden in de ziel.

Lijden in de ziel kan voortkomen uit zorgen over dingen die in je leven niet klaar zijn, door schuldgevoelens, en ook door zorgen over dierbaren, die je zult moeten achterlaten.

Lijden op geestelijk niveau heeft vaak te maken met het gewe­ten dat spreekt en met zingeving. Het gaat ook wel om twijfel, bijvoorbeeld: ‘Ben ik er nog wel als ik straks geen lichaam meer heb, of raak ik mezelf echt kwijt?’ Ook om vragen zoals: ‘Wie ben ik eigenlijk? Hoe heb ik geleefd? Wat heb ik niet goed gedaan in mijn leven? Wat hád ik kunnen doen, maar heb ik niet gedaan?’

Thom Kloes

Nr 69 – Behandeling met viscum of maretak

Eigenlijk is het heel bijzonder dat niet bij iedereen op allerlei willekeurige plaatsen in het lichaam kanker ontstaat. Terwijl er voortdurend ontsporingen plaatsvinden in de celdelingen. Kennelijk bestaat er een bescherming in het lichaam zelf tegen dergelijke ontsporingen. Je zou deze bescherming de ‘innerlij­ke arts’ kunnen noemen die de beschikking heeft over een veel uitgebreidere diagnostiek en veel meer verfijnde ‘innerlijke apo­theek’ dan wat de arts of apotheker nu kennen.

Er spelen zich in de miljarden cellen van het lichaam zo’n 2.000 biochemische reacties tegelijkertijd af. Die zijn door mensen niet te overzien. Gelukkig hangt het verloop van deze processen daar ook niet van af. De medische wetenschap kent wel een visie op het menselij­ke organisme die het bewustzijn van de aanwezigheid van deze innerlijke arts enigszins benadert. Daarin worden drie belangrij­ke systemen benoemd: het immuunsysteem, het hormonale sys­teem en het zenuwstelsel.

Deze drie vormen een samenhangend geheel en reageren op alles wat het lichaam van buitenaf óf van binnenuit zou kunnen aantasten. Wanneer deze systemen niet goed werken (dat kan allerlei redenen hebben, zowel stoffelijk als mentaal) kan er dus onvoldoende antwoord gegeven worden op een ontsporing van een celdeling. Dat betekent dat in geval van een tekortschieten van deze regelsystemen, deze innerlijke arts, een rol speelt bij het ontstaan van kanker.

Casper Post Uiterweer

De reeks Gezichtspunten wordt uitgegeven door Stichting Centrum Sociale Gezondheidszorg: www.gezichtspunten.nl

Dit artikel verscheen in Motief 291 van april 2025