Bijzonderheden over de Esoterische Cyclus

10 februari, 2023

Het boek Esoterische Cyclus is een uitgave van de Antroposofische Vereniging in Nederland. Het bevat 30 voordrachten die Rudolf Steiner in 1924 hield in het kader van de heropgerichte Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschap. De voordrachten bevatten toelichtingen op meditatieve spreuken die met elkaar een samenhangende weg tot zelfkennis vormen. Deze meditatieve weg beoogt tevens een basis te bieden voor het spiritueel verdiepen van de beroepspraktijk.

Dit boek is een meditatieboek dat in eerste instantie bedoeld is voor mensen die zich verbonden weten met de antroposofie en deze verbinding willen versterken. Het is tegelijk een boek voor mensen die richting zoeken voor hun innerlijk streven en willen ontdekken wie de mens in wezen is, omdat zij in de natuur en in de natuurwetenschap geen antwoord op die wezenlijke vraag vinden. In dit boek gaat het over de verhouding van de mens tot de natuur en tot de onzichtbare krachten die in de natuur en ook in de mens werkzaam zijn. Het biedt een weg om je eigen bewustzijn zo te vernieuwen dat het ook toegang krijgt tot deze onzichtbare, geestelijke werkelijkheid en daarmee tot je eigen wezen als mens.

In dit boek heeft de meditatie een specifieke vorm. Ze is primair gericht op transformatie van het bewustzijn en op inzicht in het mens-zijn. Daartoe wordt gebruik gemaakt van meditatieve teksten in de vorm van spreuken. Om deze spreuken in jezelf tot leven te wekken wordt een bijzondere innerlijke inspanning gevraagd. Zo vragen de spreuken van je begripsvermogen om tot de betekenis van de woorden in hun samenhang door te dringen, van je inlevingsvermogen om de stemming achter de woorden te beleven, en van je wilskracht om je met de spreuken te verbinden en ze in je te laten leven. De voordrachten die Rudolf Steiner over deze spreuken hield, helpen daarbij. Hij schetst de achtergrond en de herkomst van de spreuken, hij licht toe hoe je ze kunt mediteren, hoe je ze tot leven kunt brengen en tot welke ervaringen ze kunnen leiden.

Voor de lezer die de Esoterische Cyclus nog niet kent en er via de gangbare mondelinge overdracht binnen de Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschap als onderdeel van de Antroposofische Vereniging nog niet mee vertrouwd is, verdient het aanbeveling de inleiding te lezen. Daarin wordt uitvoerig beschreven hoe de Esoterische Cyclus ontstaan, opgebouwd en bedoeld is en hoe je samen met anderen daaraan kunt werken.

Bij deze uitgave

Het was niet Steiners bedoeling dat deze meditatieve spreuken, noch de toelichtende voordrachten, ooit gepubliceerd zouden worden. Hij hanteerde voor deze specifieke inhoud het principe van de beslotenheid en de geheimhouding. Na zijn dood kwamen de spreuken toch al snel in vreemde handen terecht. En er kwamen ‘roofdrukken’ op de markt voordat het auteursrecht na 70 jaar werd opgeheven. Gezien deze feiten besloot de leiding van de Vrije Hogeschool voor Geesteswetenschap tot een eigen publicatie over te gaan in samenwerking met de Rudolf Steiner Nachlassverwaltung, die verantwoordelijk is voor de complete uitgave van Steiners werk. In 1992 verscheen deze officiële, gecorrigeerde en goed gedocumenteerde uitgave van de voordrachten en meditaties. Deze kreeg een herdruk in 2020 en op basis daarvan verscheen ook een complete tweetalige editie Duits-Engels.

Je kunt hier een parallel zien met het besluit van Steiner bij de heroprichting van de Antroposofische Vereniging eind 1923 om alle publicaties van zijn ledenvoordrachten openbaar te maken. Deze zogeheten ‘voordrachtencycli’ waren tot dan toe uitsluitend voor verenigingsleden bestemd en te koop geweest. Steiner wijst er dan op dat de huidige tijd en mentaliteit geen geheimhouding meer verdragen. Hij stelt in zijn voordracht, nadat hij heeft aangegeven dat al veel mensen buiten de eigen vereniging zich op deze boeken gestort hebben:

‘En er bestaat in deze tijd geen andere mogelijkheid dan de grens die we tot nu toe in fysieke zin wilden trekken en die overal doorbroken is, dan die grens in morele zin te trekken.’

De morele grens werd getrokken door in de boeken aan te geven dat een oordeel over de inhoud was voorbehouden aan mensen die zich op antroposofische of op vergelijkbare wijze hadden geschoold. Op dezelfde wijze is dus in 1992 ook voor de Esoterische Cyclus de conclusie getrokken dat het beter is ze zelf uit te geven en daarmee de vroegere geheimhouding, die al geen realiteit meer was, op te geven. Na 30 jaar zet de Antroposofische Vereniging in Nederland nu ook deze stap.

De lezer vindt naast de Duitse versie van de mantrische spreuken ook de foto’s van de spreuken zoals Steiner die zelf indertijd op zwart karton heeft geschreven. Daarop zijn alle onderstrepingen, tekeningen en woorden te zien die Steiner aan de spreuken toevoegde. In het geel gekleurde katern met de spreuken zijn deze toevoegingen weggelaten om het tekstbeeld rustig te houden.

Bij de vertaling van de mantrische spreuken is zoveel mogelijk rekening gehouden met het oorspronkelijke ritme en de oorspronkelijke woordvolgorde. Maar dat kon uiteraard niet overal consequent worden volgehouden omdat anders aan de inhoud onvoldoende recht zou worden gedaan. De vertaling blijft dus dicht bij het Duitse origineel en ontkomt uiteraard niet aan keuzes en concessies. Voor deze uitgave is alles opnieuw vertaald door Roel Munniks. Daarvoor bestonden al eerdere vertalingen, waaronder die van de historicus Hans Peter van Manen; ook waren en zijn er diverse privévertalingen in omloop. Ook deze uitgave en deze vertaling zullen niet de laatste zijn. Te hopen en te verwachten is dat het werk met de Esoterische Cyclus de komende decennia onverminderd zal worden voortgezet en dat mensen in toenemende mate – ook dankzij hun intensieve samenwerking – ervaringen en inzichten zullen hebben die tot een nog dieper begrip van de inhoud, de compositie en de werking van de spreuken zullen leiden.

Pim Blomaard
Voorzitter bestuur AViN