Vereniging van de toekomst

28 maart, 2024

De heroprichting van de Antroposofische Vereniging is inmiddels 100 jaar geleden. Wanneer we naar de toekomst van de samenleving kijken, is het belangrijk om de bedoelingen van Rudolf Steiner te begrijpen en deze te verwezenlijken in de geest van een veranderde tijd. Het gaat nog steeds om het creëren van de meest vrije en moderne vereniging die je je maar kunt voorstellen.

Er kwam een einde aan een bijzonder jaar. Nu, gesterkt door terug te kijken op de verwoestende Goetheanumbrand en de (her)oprichting van de Antroposofische Vereniging 100 jaar geleden, is het belangrijk om kracht te vinden voor de komende stappen voorwaarts. De volgende eeuw antroposofie ligt voor ons – en de toekomstige vorm van de Antroposofische Vereniging, tot wier werkvormen jonge mensen zelden toegang vinden.

Cruciaal is dat de antroposofie niet van ons is. Het hoort bij de wereld – en is daar nodig. Want: De wereld staat aan de afgrond. Een relatie met de wereld die abstract, materialistisch en reductionistisch is geworden, heeft ons daarheen geleid. Alleen een transformatie van onze zielskrachten en een bewuste opening naar spirituele dimensies kunnen deze afgrond overbruggen.

Voor de wereld

Dit resulteert in een noodzakelijke verandering van perspectief: het cultiveren van de antroposofie alleen ‘voor mij’ of ‘voor ons’ is niet voldoende – en een fataal misverstand! Wij beoefenen antroposofie niet voor onszelf, maar voor de wereld. Wat moeten we doen om haar mainstream te maken? Waar kunnen de zielen die vandaag incarneren een overtuigende, doorleefde, toekomstige antroposofie tegenkomen?

In de Antroposofische Vereniging? Na de brand was Rudolf Steiner duidelijk: nieuwbouw is pas mogelijk als het sociale gebouw volledig is gerenoveerd. Zo creëerde hij een vereniging, vrij en modern, die haar tijd zo ver vooruit was dat velen haar moeilijk konden begrijpen: een kosmisch-aardse brug, een verbinding tussen de spirituele en de aards-sociale wereld, ondersteund door statuten en grondsteen.

Rudolf Steiner legde de grondsteen in de harten van de leden als uitnodiging en verplichting om de innerlijke activiteit om de microkosmos en de macrokosmos met elkaar te verbinden niet te stoppen. En met de statuten vormt hij een vereniging die geen enkele vorm van macht meer kent. Het bestuur heeft geen macht over de leden en ook niet andersom.

Al het “verenigingsachtige” is overwonnen. In plaats daarvan komt het vrije initiatief en relatieopbouw, wakker worden voor de spirituele en emotionele aspecten van anderen. Mannen en vrouwen hebben vanaf het begin gelijke rechten, en het bestuur kent een gelijke vertegenwoordiging – die niet gebaseerd is op ideologie of wettelijke druk, maar heel reëel is, passend bij het leven en als vanzelfsprekendheid.

De meest vrije en moderne vereniging ter wereld

Volgens Rudolf Steiner was de constitutie niet compleet. Dit vereiste het creëren van passende relaties met de bestaande instellingen. Het doel was een verstandig gestructureerd geheel. De eerste ontwerpen hiervoor zijn niet geïmplementeerd. In de laatste weken van Rudolf Steiners leven hernoemde de Goetheanumvereniging (de zogenaamde 'Bauverein'), die qua structuur en doelstellingen polair was ten opzichte van de vereniging, zichzelf tot 'Algemene Antroposofische Vereniging'. Toen stierf Rudolf Steiner. Het werk bleef dus onvoltooid. Een bijeenkomst van de met Kerstmis opgerichte vereniging heeft nooit meer plaatsgevonden. In plaats van het gestructureerde geheel ontstond er een eenheidsvereniging in de vorm van de hernoemde bouwvereniging. Met de grondsteen in ons hart blijven wij dus wonen in het sociale lichaam van de voormalige bouwvereniging.

Tegenwoordig domineert het ‘verenigingsachtige’ onze bijeenkomsten. Maar hoe groots zou een vereniging kunnen zijn die dit volledig achter zich zou laten ten gunste van het vrije initiatief en de vorming van echt-menselijke en spirituele relaties? De meest vrije en moderne vereniging ter wereld, zoals Rudolf Steiner het wilde – kunnen we die creëren? Het werk is niet af. Worden we ons bewust van het onvoltooide? Draag jij bij aan de samenleving van de toekomst?

Gerald Häfner, Goetheanum, overgenomen uit Anthroposophie Weltweit 1-2, 2024, vertaling Nico Landsman

Gerald Häfner, geboren in München (DE) in 1956, studeerde Duits, vrijeschoolonderwijs en sociale wetenschappen, richtte Mehr Demokratie, Democracy International en Die Grünen op (met anderen) en was lid van de Duitse Bondsdag en het Europees Parlement. Sinds 2015 is hij hoofd van de Sectie voor Sociale Wetenschappen aan het Goetheanum